Linux'un Desteklediği Donanımlar

• Linux şu anda başta IBM-PC uyumlu kişisel bilgisayarlar olmak üzere Apple, Atari ve Amiga gibi 68000 tabanlı bilgisayarlar üzerinde, Sun Sparc işlemcili iş istasyonları, Alpha işlemcili kişisel bilgisayarlar, MIPS, PowerPC, HP PA-RISC ve ARM mimarilerinde çalışmaktadır.
• IBM uyumlu kişisel bilgisayarlar üzerinde 80386 ve üzeri (80486 80586 Pentium PentiumPro ve türevleri) değişik üreticilerin işlemcileri ile sorunsuz olarak çalışmaktadır. 80286 ve 8086 işlemcili bilgisayarlar için sınırlı kabiliyette Linux uygulamaları mevcuttur.
• PCI, VESA, ISA ve MCA mimarilerinde her türlü anakartı desteklemektedir.
• Teorik olarak 4 Gbyte'a kadar RAM desteklenmektedir.
• AT uyumlu diskler (IDE, EIDE ve 16 bitlik MFM,RLL veya ESDI) desteklenmektedir. Kontrol kartına uyumlu destek bulunduğu sürece SCSI diskler ve diğer cihazlar desteklenmektedir.
• IDE-ATAPI CD-ROM sürücüleri, ve bazı özel CD-ROM kontrol kartları desteklenmektedir.
• Metin ekranlarda CGA, EGA, VGA, Hercules veya uyumlu kartlar desteklenmektedir. X Window ortamında genel VGA ve SVGA uyumlu kartlar ve S3, ET4000, 8514/A, ATI MACH8, ATI MACH32 gibi birçok görüntü kartı desteklenmektedir.
• Birçok 10 ve 100 Mbit ethernet kartı, ISDN, ATM, FDDI, SLIP, CSLIP, PPP desteği verilmektedir.
• Başta SoundBlaster, Gravis Ultrasound olmak üzere birçok ses kartı desteklenmektedir.

Linux altında hangi donanımların desteklendiği ile ilgili ayrıntılı bilgiyi Hardware-HOWTO'dan alabilirsiniz. HOWTO dokümanları hakkında daha geniş bilgi ve nereden temin edeceğiniz kitabın sonunda detaylıca anlatılmıştır.

Makinanızda Linux çalıştırmak için kullanacağınız uygulamalara bağlı olarak en az bir 386SX işlemci ve 4 Mbayt RAM'a ihtiyaç duyacaksınız. Sabit disk üzerinde ise en az 40 Mbayt'lık bir alan ayırmanız gerekecektir. Rahat bir kullanım için en az 8 Mbayt RAM ile 200 Mbayt sabit disk ve bir 486 işlemci önerilmektedir.

Yazar: gorkem cetin

Linux Nedir ?

Linux , serbestçe dağıtılabilen, çokgörevli, çok kullanıcılı UNIX işletim sistemi türevidir. Linux, İnternet üzerinde ilgili ve meraklı birçok kişi tarafından ortak olarak geliştirilmekte olan ve başta IBM-PC uyumlu kişisel bilgisayarlar olmak üzere birçok platformda çalışabilen ve herhangi bir maliyeti olmayan bir işletim sistemidir.

UNIX 70'li yılların ortalarında büyük bilgisayarlar üzerinde çok kullanıcılı bir işletim sistemi olarak geliştirilmiştir. Zaman içerisinde yayılmış ve birçok türevi ortaya çıkmıştır. UNIX ismi UNIX Research Laboratories INC şirketinin tescilli markası olduğundan dolayı birçok şirket, aynı temele dayanan işletim sistemleri için değişik isimler kullanagelmişlerdir. Örnek olarak

• Hewlett-Packard; HP-UX
• IBM; AIX
• Sun Microsystems; SunOS

kullanmaktadırlar. Bugün kişisel bilgisayarlardan süper bilgisayarlara kadar biçok bilgisayar için yazılmış bulunan UNIX türevleri mevcuttur. Ne var ki bu türevlerin çoğu gelişimi belirli bir noktada durmuş ve yüksek fiyatla satılan ticari yazılımlardır.

Linux, temel olarak Finlandiya Üniversitesinde öğrenci olan Linus Torvalds 'ın ve İnternet üzerinde meraklı bir çok yazılımcının katkıları ile geliştirilmiştir. Linux gelişimi açık bir şekilde yapılmaktadır. Bunun anlamı, işletim sisteminin her aşaması açık olarak İnternet üzerinde yayınlanmakta, dünyanın dört bir yanında kullanıcılar tarafından test edilmekte, hataları ve eksiklikleri tesbit edilerek düzeltilmekte ve geliştirilmektedir. Zaman zaman bu deneme aşamaları belirli bir noktada durdurulur ve güvenilir bir işletim sistemi sunulup, geliştirme için ayrı bir seriye devam edilir. Geliştirmede yer alan bu açıklık Linux'un en büyük avantajlarından biridir. Gelişimi evrimseldir, hatalar anında kullanıcılar tarafından tesbit edilip rapor edilmekte ve birçok kişinin katkısıyla düzeltilmektedir. Bazı işletim sistemi sürümleri saatler içerisinde güncellenebilmektedir.

Linux, Andy Tannenbaum tarafından geliştirilmiş olan Minix işletim sisteminden esinlenilmiştir. Linus Torvalds boş zamanlarında Minix'ten daha iyi bir Minix işletim sistemi yaratmak düşüncesiyle 1991 Ağustos sonlarında ilk çalışan Linux çekirdeğini oluşturdu. 5 Ekim 1991 tarihinde 0.02 sürümü Linux ilk defa tanıtıldı. Linus, comp.os.minix haber grubuna gönderdiği yazıda yeni bir işletim sistemi geliştirmekte olduğunu ve ilgilenen herkesin yardımını beklediğini yazmıştı. İşletim sisteminin çekirdeği için verilen numaralar kısa sürede bir standart kazandı. a.x.y seklinde belirtilen çekirdek türevlerinde y bulunulan seviyeyi, x gelişim aşamasını göstermektedir. Tek sayılı x'ler geliştirme aşamalarını çift sayılı x'ler ise güvenilir Linux çekirdeklerini göstermektedirler. a ise değişik Linux sürümlerini belirtir. Bu yazının hazırlandığı Ocak 1998 içerisinde en son güvenilir (kararlı) Linux çekirdeği 2.0.33, en son gelişim aşamasındaki çekirdek ise 2.1.79'dur.

Linux gerçekten son yıllarda hızlı bir gelişme göstermiş, çesitli ülkelerden birçok kullanıcıya erişmiş ve yazılım desteği günden güne artmıştır. Değişik kuruluşlar Linux sistemi ve uygulama yazılımlarını biraraya getirerek dağıtımlar oluşturmuşlar ve kullanımını yaygınlaştırmışlardır.

Linux SSH Komutları

• ls Dizinde bulunan herşeyi listeler.
• ls -a Gizli dosyalar ve dizinlerle beraber listeler.
• ls -l Bütün dosyaları boyut ve tarihini göstererek listeler.
• tar -zxpf Uzantısı tar.gz olan sıkıştırılmış dosyaları açar.
• tar -xpf Uzantısı .tar olan dosyaları açar.
• gunzip Uzantısı .gz olan dosları açar.
• cp Dosyayı kopyalar.
• mv Bir dosyayı başka bir dizine taşımanızı sağlar ya da dosya adını değiştirir.
• mkdir Yeni bir dizin oluşturmanızı sağlar.
• rmdir Belirtilen dizini silmenizi sağlar.
• rm Dosya silmenizi sağlar.
• rm -rf Dizin silmenizi sağlar.
• cd Belirtilen dizine geçmenizi sağlar.
• cd .. Bir üst dizine geçmenizi sağlar.
• cd ~ En üst dizine çıkmanızı sağlar.
• pwd O anda bulunduğunuz dizini görüntüler.
• pico Belirtilen dosyayı text editör ile düzenlemenizi sağlar.
• ftp Belirtilen siteye FTP bağlantısı sağlar.
• lynx Belirtilen siteyi görüntüler.
• df Harddisk istatistiklerini gösterir.
• quota Disk kullanımınızı gösterir.
• uname İşletim sisteiminin durumunu gösterir.
• whoami Kendi bilgilerinizi gösterir.
• who Sunucuya bağlı olanları gösterir.
• last Hesabınıza yapılan en son bağlantıyı gösterir.
• whereis Belirtilen dosyanın nerede olduğunu gösterir.
• BitchX IRC programını çalıştırır.
• mail Postalarınızı kontrol eder.
• ps -x Sizin çalıştırdığınız işlemleri gösterir.
• ps -a Sunucuda çalıştırılan tüm işlemleri gösterir.
• ps -ux Çalıştırılan işlemlerin CPU/RAM kullanımıyla gösterir.
• kill Pid numarası verilen işlemi durdurur.
• kill -9 Pid numarası verilen eggdrop işlemini durdurur.
• killall Belirtilen program türündeki tüm işlemleri durdurur.
• whatis Belirtilen komutun açıklamasını verir.
• man Komut hakkında yardım görüntüler
• passwd Shell hesabınıza girerken kullandığınız şifreyi değiştirmenizi sağlar.
• vhosts ya da vhost Sistemde bulunan vhostları (virtual host) listeler.(BNC için kullanabilirsiniz)
• ROOTMAKİNADAN İP ÖĞRENME: ip addr
• ROOTTA HESAP AÇMAK : adduser login & chown mavigok /home/login & passwd pass1 , passwd pass2
• reboot: Sunucuya restart atar
• service mysql restart: mysql restart atar
• service httpd restart: apache ye rest atar
• service httpd stop : Sitelere ulaşımı kapatır
• service httpd start : Sitelere ulaşımı açar
  
• apf -d ipadresi : verilen ipe ban atar
• service apf restart : apf ye restart atar
• netstat -n : sunucuya baglanan ipleri gösterir
• netstat -a sunucuya baglanan reseller ipleri gösterir(Proxy kullanmanız fark etmez her zaman gercek cıkış ipi görünür)
• pico : ssh üzerinden text editor ile dosya içeriğini görme ve düzenlemeye yarar.
• top : Sistem cpu kulalnımını gösterir.
• uptime : Uptime Durumu
• IP BAN
• ip banlama
• iptables -A INPUT -s 85.159.54.48 -j DROP
• ip ban kaldırma
• iptables -X INPUT -s 85.159.54.48 -j DROP
• Servera dosya çekme
• wget indirilecekdosyaadre si
• Zip açma
• unzip dosya.zip
• tar.gz açma
• tar -zxvf dosya.tar.gz
• gzip açma
• gunzip dosya.tar.gz
• Dosya sıkıştırmak
• tar cvzf dosyam.tar.gz sıkıştırılacak-dosya
• Sql Yükleme
• mysql -h dbname -u dbuser -p dbpasword <>